به گزارش مسیر انرژی، بودجه مسئولیت اجتماعی شرکت‌های پتروشیمی در مناطق ماهشهر و عسلویه طی یک دهه گذشته به‌شدت افزایش یافته و اکنون به حدود هزار میلیارد تومان در سال رسیده است. با این حجم عظیم از منابع مالی، انتظار می‌رفت تحول ملموسی در توسعه زیرساخت‌های درمانی، آموزشی، تفریحی و عمرانی این مناطق رخ دهد. اما واقعیت این است که پس از سال‌ها صرف این بودجه‌های کلان، هنوز چشم‌اندازی از پیشرفت واقعی و ماندگار دیده نمی‌شود و این مناطق همچنان با مشکلات جدی و عقب‌ماندگی‌های فراوان دست و پنجه نرم می‌کنند.
وقتی بودجه مسئولیت اجتماعی به مسیر اشتباه می‌رود
در حالی که منطقه آبادان در دهه‌های گذشته با سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه و توسعه زیرساخت‌های درمانی، آموزشی، تفریحی و حمل‌ونقل، به یکی از شهرهای پیشرو در استان خوزستان تبدیل شد، مناطق پتروشیمی‌نشین ماهشهر و عسلویه پس از سال‌ها فعالیت اقتصادی و تزریق بودجه‌های سنگین همچنان از عقب‌ماندگی رنج می‌برند. بوی نامطبوع فاضلاب، کمبود امکانات درمانی، نبود مراکز تفریحی مناسب و عدم توسعه مراکز آموزشی، تنها بخشی از دردهای این مناطق است.
متاسفانه بخش عمده‌ای از بودجه مسئولیت‌های اجتماعی صرف پروژه‌های سیاسی، تامین منافع باندهای قدرت و جذب نیروهای سفارشی و کم‌تخصص شده است. این روند نه تنها به توسعه واقعی و ماندگار منطقه کمکی نکرد بلکه هزینه‌های گزاف پرسنلی و ترددهای پروازی بی‌مورد را به شرکت‌ها تحمیل نمود.
بودجه‌های کلان، اما توسعه‌ای ناکام
با وجود سرمایه‌گذاری‌های کلان، بسیاری از زیرساخت‌های حیاتی مانند بیمارستان‌های مدرن، مراکز آموزشی پیشرفته و امکانات تفریحی و رفاهی مطلوب در این مناطق ساخته نشده است. به عنوان نمونه، پروژه تصفیه خانه فاضلاب ماهشهر با وجود پیشرفت ۷۰ درصدی حدود ۵ سال است متوقف مانده و مشکلات زیست‌محیطی مانند بوی نامطبوع فاضلاب هنوز پابرجاست. همچنین، امکانات درمانی و تفریحی در این شهرها در حد قابل توجهی پایین‌تر از انتظار قرار دارد.
مقایسه وضعیت ماهشهر و عسلویه با توسعه تاریخی شهر آبادان در زمان احداث پالایشگاه آبادان نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌های گسترده پتروشیمی‌ها در این مناطق به جای ایجاد توسعه همه‌جانبه، بیشتر در مسیر هزینه‌های غیرشفاف و سیاسی صرف شده است. آبادان در گذشته با توسعه زیرساخت‌های درمانی، آموزشی و حمل و نقل به یکی از شهرهای پیشرو و جذاب ایران تبدیل شد، اما اکنون مناطق پتروشیمی‌نشین ماهشهر و عسلویه از این منظر عقب‌تر هستند.
چرا میلیاردها تومان مسئولیت اجتماعی، توسعه واقعی نمی‌آورد؟
اکنون با گذشت حدود ۲۰ سال از سرمایه‌گذاری‌های عظیم و احداث انواع واحد پتروشیمی و شیمیایی و… در ماهشهر و عسلویه و هزینه‌های هزاران میلیارد تومانی تحت عنوان کمک به منطقه و مسئولیت اجتماعی، هنوز وقتی در شهر ماهشهر قدم می‌زنید بوی گند فاضلاب آزار دهنده است. از طرف دیگر، وضعیت امکانات درمانی این شهر چندان مناسب نیست، امکانات تفریحی کمی دارد و مردم اثر قابل توجهی از تاثیرات بودجه مسئولیت اجتماعی در شهر و توسعه آن مشاهده نمی‌کنند.
شرایط منطقه عسلویه نیز اصلا بهتر از ماهشهر نیست. اگر این بودجه‌های کلان صرفا برای چند طرح مشخص از قبیل مشارکت در احداث یا توسعه یک بیمارستان مدرن، ایجاد چند مرکز تفریحی ورزشی در سطح ملی و امکانات آموزشی و زیرساختی سرمایه‌گذاری می‌شد، اکنون مناطق ماهشهر و عسلویه به شهرهای توسعه یافته‌تر و جذاب کشور تبدیل شده بودند.
کارشناسان در این زمینه چه می‌گویند؟
کارشناسان و منتقدان این حوزه معتقدند که عدم مدیریت صحیح و شفافیت در مصرف بودجه مسئولیت‌های اجتماعی، صرف هزینه‌ها در مراکز قدرت برای کسب حمایت‌های سیاسی و لابی‌گری مدیران عامل باعث شد تا این منابع کلان، نتوانند به توسعه واقعی و ماندگار منجر شوند. این موضوع همچنین به جذب نیروهای غیرتخصصی و بی‌کیفیت و بروز مشکلات مدیریتی در شرکت‌ها دامن می‌زند.
به گفته این کارشناسان، اگر بودجه مسئولیت‌های اجتماعی به صورت متمرکز و تحت نظارت شورای راهبردی پتروشیمی‌های عسلویه و ماهشهر مدیریت شود و درخواست‌ها تنها به صورت رسمی و با اولویت‌بندی‌های دقیق بررسی گردد، می‌توان شاهد تحول و توسعه واقعی در این مناطق بود. همچنین، سرمایه‌گذاری‌های هدفمند در زیرساخت‌های درمانی، تفریحی، ورزشی و حمل و نقل ریلی می‌تواند علاوه بر افزایش جذابیت منطقه، منافع پایداری برای شرکت‌ها نیز به همراه داشته باشد.
دکتر محمدرضا امیری، پژوهشگر حوزه توسعه پایدار معتقد است که سرمایه‌گذاری هوشمندانه در این بودجه‌ها می‌تواند موجب ماندگاری نیروی انسانی، جذب سرمایه‌گذاران جدید و بهبود کیفیت زندگی ساکنان شود. او اضافه می‌کند که این اقدام موجب کاهش هزینه‌های بلندمدت شرکت‌ها و افزایش بهره‌وری می‌شود. در غیر این صورت، ادامه روند فعلی با مدیران سیاسی و باندباز، افزایش هزینه‌های غیرضروری و کاهش کیفیت خدمات، آینده صنعت پتروشیمی و اقتصاد ملی را به خطر خواهد انداخت و احتمال ورشکستگی شرکت‌ها در ماهشهر و عسلویه طی سال‌های آتی بسیار محتمل است.
جمع بندی
برای تحقق توسعه پایدار در مناطق پتروشیمی‌نشین ماهشهر و عسلویه، لازم است بودجه‌های مسئولیت اجتماعی با شفافیت کامل و تحت مدیریت متمرکز شورای راهبردی هزینه شود. تنها با برنامه‌ریزی دقیق، اولویت‌بندی علمی و نظارت مستمر می‌توان از اتلاف منابع جلوگیری کرد و زیرساخت‌های حیاتی درمانی، آموزشی و تفریحی را در این مناطق بهبود بخشید. مشارکت واقعی شرکت‌ها در توسعه حمل و نقل ریلی و سایر پروژه‌های زیربنایی نیز می‌تواند هزینه‌های عملیاتی را کاهش داده و جذابیت زندگی در این مناطق را افزایش دهد. اصلاح ساختار مدیریتی و مقابله با سیاسی‌کاری و باندبازی، کلید موفقیت در حفظ پایداری صنعت پتروشیمی و رونق اقتصادی منطقه خواهد بود.
