به گزارش مسیر انرژی به نقل از تارنمای خبری آستانه تایمز، در جریان نشست دروازه جهانی در بروکسل، اتحادیه اروپا توافق‌نامه‌هایی با قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان امضا کرد که هدف آن توسعه پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر و برق‌آبی در آسیای مرکزی است. این ابتکار که با حمایت بانک سرمایه‌گذاری اروپا، بانک اروپایی بازسازی و توسعه و بانک جهانی همراه است، زمینه‌ساز توسعه هیدروژن سبز و ایجاد کریدورهای انرژی آینده خواهد بود.
هیدروژن که به‌عنوان سوخت آینده شناخته می‌شود، می‌تواند صنایع سخت‌کربن‌زدایی مانند فولاد، پتروشیمی و حمل‌ونقل سنگین را متحول کند. اما فراتر از جنبه‌های فنی، هیدروژن به ابزاری ژئوپلیتیکی بدل شده است؛ همان‌گونه که نفت و گاز در گذشته بودند. پرسش کلیدی این است که هیدروژن چگونه منتقل خواهد شد و چه کشورهایی کنترل مسیرهای انتقال آن را در اختیار خواهند داشت.
طرح بازتوانی اروپا که در آغاز جنگ اوکراین معرفی شد، هدف‌گذاری کرده تا تا سال ۲۰۳۰، ۱۰ میلیون تن هیدروژن تجدیدپذیر داخلی و ۱۰ میلیون تن وارداتی تأمین کند. برای تحقق این هدف، اروپا در حال بررسی مسیرهای انتقال موسوم به کریدورهای هیدروژنی است؛ از جمله مسیر جنوبی اچ۲مد (H۲Med) میان اسپانیا، فرانسه و پرتغال، شبکه دریای شمال، و اکنون مسیرهای جدید از طریق منطقه خزر.
پروژه مسیر حمل‌ونقل بین‌المللی خزر که چین و آسیای مرکزی را به اروپا متصل می‌کند، همراه با کریدور انرژی سبز تازه‌اعلام‌شده، زیرساخت‌هایی را شکل می‌دهند که می‌توانند جریان قدرت اقتصادی و انرژی را در اوراسیا بازتعریف کنند.
زیرساخت‌های انرژی آسیای مرکزی، با دهه‌ها تجربه در تولید و انتقال نفت و گاز، ظرفیت مناسبی برای گذار به هیدروژن دارند. در سال ۲۰۲۴، قزاقستان، ازبکستان و آذربایجان در نشست کاپ۲۹ (COP۲۹) در باکو تفاهم‌نامه‌ای برای همکاری در تولید، انتقال و تجارت انرژی‌های تجدیدپذیر، هیدروژن سبز و آمونیاک امضا کردند. این منطقه با استراتژی «دروازه جهانی» اتحادیه اروپا هم‌راستا است که هدف آن ایجاد مشارکت‌های قابل اعتماد در زنجیره تأمین انرژی و مواد خام حیاتی است.
با این حال، چالش‌های فنی و اقتصادی قابل‌توجهی در مسیر انتقال هیدروژن وجود دارد. مولکول هیدروژن چگالی پایینی دارد و ذخیره‌سازی و انتقال آن دشوار است. انتقال یک کیلوگرم هیدروژن از غرب قزاقستان به اروپا می‌تواند بین ۲ تا ۷ یورو هزینه داشته باشد. استفاده از خطوط لوله بازطراحی‌شده ممکن است ۱۰ تا ۱۵ درصد از بازده انرژی را کاهش دهد و هیدروژن مایع تا ۳۰ درصد انرژی را در فرآیند سرمایش از دست بدهد. تبدیل هیدروژن به آمونیاک برای حمل‌ونقل ارزان‌تر است، اما در بازگردانی انرژی دوباره تلف می‌شود. با وجود چالش‌ها، تقاضا برای هیدروژن اجتناب‌ناپذیر است و زیرساخت‌های لازم برای پاسخ‌گویی به آن در حال شکل‌گیری‌اند. کشورهای آسیای مرکزی با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سخت (مانند خطوط لوله، بنادر و پایانه‌ها) و نرم (مانند چارچوب‌های حقوقی، نظام‌های گواهی‌سازی و مشارکت‌های بین‌المللی)، خود را به‌عنوان بازیگران آینده در نظام انرژی جهانی معرفی می‌کنند.
دیپلماسی هیدروژنی در سکوت، نقشه اوراسیا را بازنویسی می‌کند. اتحادهای بزرگ انرژی آینده نه حول چاه‌های نفت، بلکه حول کریدورهایی شکل خواهند گرفت که انرژی‌های تجدیدپذیر را به بازارهای جهانی متصل می‌کنند. برای آسیای مرکزی، این نه‌تنها یک فرصت اقتصادی، بلکه راهی برای تثبیت نقش راهبردی خود به‌عنوان پل میان جاه‌طلبی‌های سبز اروپا و تقاضای روبه‌رشد آسیا برای انرژی پاک است.
