به گزارش مسیر انرژی، به‌نقل از آخرین هفته‌نامه بررسی تحولات بین‌المللی انرژی و تغییر اقلیم وزارت نفت، هیثم الغیص در یادداشتی به موضوع نیاز تقابل حامل‌های انرژی در آینده بدون کربن جهان پرداخت و از تفکر تقابل انواع انرژی‌ها انتقاد کرد.
براساس این یادداشت که ۲۹ ژوئیه ۲۰۲۴ (۸ مرداد ۱۴۰۳) در درگاه اینترنتی دبیرخانه اوپک منتشر شده است، برقی‌سازی اغلب به‌عنوان رقیب بزرگ نفت در دهه‌های آینده معرفی می‌شود.
درواقع اگر بخواهیم برخی از افسانه‌های مرسوم درباره صنعت انرژی را باور کنیم، برقی‌سازی و نفت در دو مسیر جداگانه قرار می‌گیرند، زیرا این دو بخش در تأمین انرژی جهان درگیر یک مبارزه وجودی هستند. افسانه‌سازان با دیدگاه جایگزینی اجتناب‌ناپذیر در حرکتی غیرقابل توقف به‌سوی «برقی‌کردن همه‌چیز» به ما می‌گویند: «فقط یک برنده می‌تواند وجود داشته باشد».
اما اوپک معتقد نیست که منابع انرژی در یک بازی با حاصل جمع صفر، قرار دارند، همچنین نمی‌توان تاریخ انرژی جهان را به مجموعه‌ای از «رویدادهای جایگزینی انرژی» تقلیل داد.
واقعیت به ما می‌گوید نفت به‌صورت مجزا و جدا از سایر بخش‌ها و صنایع عمل نمی‌کند. درعوض، تطبیق‌پذیری نفت و فرآورده‌های نفتی به‌اندازه‌ای است که نقشی ضروری در بسیاری از بخش‌ها و صنایع دیگر ایفا خواهد کرد.
برای مثال، کاربردهای نفت و فرآورده‌های نفتی را در بخش برق در نظر بگیرید. من قبلاً درباره اهمیت چنین محصولاتی در تولید برق نوشته‌ام: مواد اولیه مورداستفاده در توربین‌های بادی و صفحات خورشیدی، همچنین بسیاری از وسایل برقی مصرف‌کننده نهایی، حاوی مشتقات نفت هستند.
از سوی دیگر، استفاده از فرآورده‌های نفتی در نظام انتقال برق نیز حائز اهمیت است، زیرا این مواد در ساخت، نگهداری و نصب کابل‌ها، خطوط هوایی، دکل‌ها، ترانسفورماتورها، پست‌ها و سیستم‌های کنترل درواقع در تمامی اجزا و فناوری‌ها استفاده می‌شود و این تجهیزات، زیرساخت حیاتی بخش برق را تشکیل می‌دهد.
نمونه بسیار بارز، مواد عایق موردنیاز برای تضمین ایمنی کابل‌های زیرزمینی و زیر دریاست. وجود این مواد به‌ویژه در اتصال نیروگاه‌های بادی فراساحلی به شبکه مهم است. کابل‌های برق زیرزمینی به روکش‌های عایق نیاز دارند که اغلب حدود ۴۰درصد وزن کابل را تشکیل می‌دهند. موادی که معمولاً برای این منظور استفاده می‌شوند، شامل محصولات مشتق‌شده از نفت مانند پلی‌اتیلن مشبک (پیوند متقابل)، پلی وینیل کلراید و پلیمر اتیلن – پروپیلن مشبک است.
نمونه‌های بیشتر از این دست، فراوان است. ترانسفورماتور یک وسیله اصلی در انتقال برق است. مسیر انرژی الکتریکی از تولید، از طریق انتقال تا استفاده نهایی، فقط در صورتی می‌تواند به‌طور ایمن تکمیل شود که مقدار ولتاژ صحیح در هر مرحله از فرایند وجود داشته باشد. در این میان نقش ترانسفورماتورها بسیار مهم و حیاتی است، زیرا انرژی الکتریکی را از یک مدار الکتریکی به مدار دیگر یا مدارهای متعدد منتقل می‌کنند، یا مقدار ولتاژ را افزایش یا کاهش می‌دهند.
برای اینکه ترانسفورماتورها به‌درستی کار کنند، وجود روغن ترانسفورماتور ضروری است. این روغن، ترانسفورماتورها را عایق می‌کند و تضمین می‌کند که آن‌ها بتوانند در دمای پایدار کار کنند. این‌ها عمدتاً از روغن معدنی حاصل از تقطیر نفت ساخته می‌شوند.
علاوه‌براین، حمل‌ونقل تجهیزات از طریق جاده، راه‌آهن، هوایی و آبی با وسایل نقلیه، اغلب بسیار تخصصی انجام می‌شود که بنزین، دیزل، سوخت هوانوردی و سوخت‌های دریایی مصرف می‌کنند. وسایل نقلیه مانند کشتی‌های کابل‌گذاری و مواد موردنیاز مانند فولاد، آلومینیوم، مس و بتن برای ساخت این زیرساخت‌های حیاتی به انبوهی از فرآورده‌های نفتی نیاز دارند.
برق‌رسانی سنگ‌بنای بیشتر برنامه‌های خالص انتشار صفر کربن است
همچنین با توجه به اینکه برق‌رسانی سنگ‌بنای اکثر برنامه‌های خالص انتشار صفر کربن است، توجه به مقدار مواد معدنی موردنیاز در اهداف بلندپروازانه نیز مهم است. اکنون جهان بین ۲۷ تا ۳۰ هزار تراوات ساعت (TWh) برق تولید می‌کند. طبق تحقیقات کمیسیون گذار انرژی، در گزارشی با عنوان «امکان‌پذیری برقی‌سازی پاک: ۳۰ سال برای برقی‌سازی اقتصاد جهان»، برای دستیابی به انتشار گازهای گلخانه‌ای به خالص انتشار صفر تا سال ۲۰۵۰، این میزان باید به ۹۰ تا ۱۳۰ هزار تراوات ساعت (TWh) افزایش یابد. این افزایش به‌معنای افزایش ۳.۵ تا ۵ برابری برق تولیدی جهان در بازه زمانی کمتر از ۳۰ سال است.
برای دستیابی به این اهداف، گسترش بی‌سابقه شبکه توزیع برق ضروری خواهد بود. همان‌طور که آژانس بین‌المللی انرژی نوشته است، برای دستیابی به اهداف ملی انرژی و اقلیم، باید تا سال ۲۰۴۰ بیش از ۸۰ میلیون کیلومتر به خطوط برق هوایی و کابل‌های زیرزمینی اضافه شود. این میزان معادل جایگزینی کل شبکه موجود برق جهان است که معادل مسافت ۱۰۰ بار رفت و برگشت به کره ماه می‌شود.
اما گسترش انبوه شبکه برق، زنجیره‌های تأمین را تحت فشار قرار می‌دهد و این موضوع می‌تواند چالش‌هایی را برای توسعه شبکه در سال‌های آینده ایجاد کند، همچنین مخاطرات زنجیره تأمین مربوط به تمام مواد مورداستفاده در ساخت شبکه‌ها، ازجمله محصولات مشتق‌شده از نفت نیز چالش بزرگی در این زمینه خواهد بود.
همان‌طور که اوپک بارها تأکید کرده است، امنیت عرضه نفت، تنها با سرمایه‌گذاری‌های مناسب و به‌موقع در صنعت نفت امکان‌پذیر است؛ بنابراین، به بیان ساده، درخواست توقف سرمایه‌گذاری جدید در پروژه‌های نفتی، تولید فرآورده‌های نفتی ضروری برای عملکرد روان و گسترش شبکه برق را به خطر می‌اندازد.
اعضای اوپک برنامه‌های ملی روشنی برای برقی‌سازی دارند که بخشی از این باور مشترک آن‌هاست که همه منابع انرژی برای تأمین رشد تقاضای آینده، کاهش انتشار کربن، مقابله با فقر انرژی و تضمین امنیت انرژی ضروری است. ما معتقدیم نفت همچنان جزء حیاتی مسیرهای انرژی آینده خواهد بود و این موضوع با این واقعیت که فرآورده‌های نفتی برای توسعه عملکرد سایر بخش‌ها مانند برق ضروری هستند، نشان داده می‌شود.
امیدوارم بتوان این تصور را که منابع انرژی باید در مقابل یکدیگر قرار گیرند، از بین برد و درعوض، سیاست‌گذاران بتوانند درباره واقعیت‌های انرژی و ارتباط متقابل انرژی به‌روشنی فکر کنند.
