به گزارش مسیر انرژی، میثم فتحی‌محب، کارشناس پتروشیمی، با اشاره به چالش اساسی نبودِ خوراک پایدار در صنعت پتروشیمی ایران، بیان داشت که از مجموع ۹۶ میلیون تن ظرفیت تولید، حدود ۲۰ میلیون تن آن بلااستفاده مانده است. این کسری خوراک، سالانه ۳ تا ۴ میلیارد دلار به صنعت پتروشیمی زیان وارد کرده و کشور را از درآمد ارزی حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی محروم کرده است.
بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی به دلیل کمبود گاز در کشور، با مشکل تامین پایدار خوراک مواجه هستند. این موضوع، مشکلاتی نظیر کاهش سودآوری، ارزآوری و تاثیر منفی بر شاخص‌های کلان اقتصادی مانند تورم و رشد اقتصادی را به دنبال دارد. در این میان، احداث واحدهای جدید با توجیه اشتغال‌زایی و خلق ارزش افزوده، موضوعی قابل تامل است.
در برخی استان‌ها، پروژه‌های پتروشیمی متعددی سال‌هاست که رها شده و روند ساخت آنها متوقف شده است. این طرح‌ها عمدتاً به مرحله آماده‌سازی زمین رسیده‌اند و در بسیاری از این سایت‌ها، تنها نشانه فعالیت، یک ساختمان کوچک نگهبانی یا اداری است.
این وضعیت، نه تنها رکود سرمایه‌گذاری صنعتی در این مناطق را نشان می‌دهد، بلکه نمادی از فرصت‌های از‌دست‌رفته در توسعه زنجیره ارزش پتروشیمی و اشتغال‌زایی به دلیل کمبود خوراک و دیگر مشکلات است.
آیا احداث واحدهای جدید در شرایط کمبود خوراک توجیه اقتصادی دارد؟
میثم فتحی‌محب، کارشناس پتروشیمی، در گفت‌و‌گو با نبض بازار عنوان کرد: “یکی از مسائل و چالش‌های مهم صنعت پتروشیمی ایران، نبود تامین پایدار خوراک است. در حال حاضر، صنعت پتروشیمی ایران با ۹۶ میلیون تن ظرفیت، حدود ۲۰ میلیون تن ظرفیت خالی دارد.”
وی ادامه داد: “به طور قطع، احتمال عملیاتی نشدن حداکثر ظرفیت تولید، به واسطه شرایط عملیاتی و فنی در واحدهای پتروشیمی وجود دارد، اما نکته قابل تامل این است که حدود ۶۰ درصد و نزدیک به ۱۲ میلیون تن از نبود تولید صنعت پتروشیمی ایران به واسطه کمبود خوراک رخ می‌دهد.”
به گفته میثم فتحی‌محب، کمبود خوراک در این بخش موجب عدم‌النفع حدود سه تا چهار میلیارد دلاری شده و کشور را از عواید صادرات محصولات پتروشیمی و بازگشت ارز با کیفیت محروم می‌کند.
وی توضیح داد: “آمار‌ها و بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهند متناسب با افت فشار پارس جنوبی، حتی در صورت اجرای موفق پروژه‌های فشارافزایی، مسئله و چالش تامین پایدار خوراک واحدهای فعلی صنعت پتروشیمی، ادامه‌دار است. برای حل این موضوع، مواردی همچون توسعه میادین جدید نیز در دستور کار قرار گرفته، اما با جدیت پیگیری نشده و همچنان درگیر چالش‌های فنی است.”
احداث واحدهای جدید بدون خوراک
میثم فتحی‌محب تشریح کرد: “نکته‌ای که در این زمینه قابل تامل بوده، این است که در این شرایط، حدود ۱۶۱ طرح پتروشیمی در دست اجرا هستند که برخی از این طرح‌ها نه تنها محصول راهبردی تولید نمی‌کنند، بلکه فشار بیشتری بر مسئله تامین خوراک می‌افزایند.”
وی افزود: “در واقع، سرمایه‌گذاری در طرح‌های پتروشیمی در حال حرکت به سمت احداث واحدهای خالی و بدون خوراک است که ممکن است در سال‌های آتی برای خاک‌خوردن به بهره‌برداری برسند. در نتیجه، یکی از ماموریت‌های شرکت ملی پتروشیمی به عنوان نهاد تنظیم‌گر صنعت پتروشیمی، لغو پروژه‌های بدون خوراک است تا بتواند فشار تامین خوراک را از واحدهای فعلی بردارد.”
