به گزارش مسیر انرژی و به نقل از شانا، ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی که در آغاز به کار دولت سیزدهم سالانه ۸۴.۵ میلیون تن بود و اکنون به ۹۲ میلیون تن در سال رسیده است. مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی از افزایش ظرفیت صنعت پتروشیمی به ۱۱۰ میلیون تن تا پایان دولت سیزدهم خبر می‌دهد. به گفته او، سرمایه‌گذاری انجام‌شده در صنعت پتروشیمی تا پایان این دولت به ۱۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید.
جدای از افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی، آنچه بیش از گذشته در این دولت مورد توجه قرار گرفته هدایت صنعت پتروشیمی به سمت تکمیل زنجیره ارزش است.
عباس‌زاده با تأکید بر اینکه اولویت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در تأمین منابع مالی به طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش اختصاص دارد، می‌افزاید: هم‌اکنون ۳۶ موافقت‌نامه اصولی برای ۲۰ بسته سرمایه‌گذاری در طرح‌های زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی صادر شده است.
شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا) به‌منظور تشریح وضع صنعت پتروشیمی ایران و اقدام‌ها و دستاوردهای دولت سیزدهم به‌ویژه در تکمیل زنجیره ارزش این صنعت با حسن عباس‌زاده، مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی به گفت‌وگو نشسته است. مشروح این گفت‌وگو را بخوانید.
دولت سیزدهم تمرکز ویژه‌ای بر تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی دارد. اکنون پس از گذشت ۲ سال از عمر این دولت چه اقدام‌هایی در این زمینه انجام شده است؟
طی یک‌سال گذشته در این بخش به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست یافته‌ایم. شرکت ملی صنایع پتروشیمی همسو با شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و معرفی آنها، همچنین تسهیل یا اجرای آن فرصت‌ها در آینده، اقدام به مطالعه جامع زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی و ارائه فرصت‌های ورود برای سرمایه‌گذاران در قالب طرح‌های زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی در ۲۰ بسته در پنج زنجیره پروپیلن، متانول، اتیلن، آروماتیک و بوتیلن با مجموع ظرفیت اسمی سالانه ۳.۸ میلیون تن با سرمایه‌گذاری ۴.۲ میلیارد دلار و با قابلیت تولید سالانه ۴.۴ میلیارد دلار از انواع محصول پایین‌دستی کرده است.
این طرح‌ها بر اساس دسترسی هلدینگ‌ها به خوراک‌های مورد نیاز، در قالب طرح‌های ملی خودکفایی نیز به آنها ابلاغ شد و تعدادی از هلدینگ‌ها برای سرمایه‌گذاری در این زمینه پیش‌قدم شده‌اند و در حال صدور مجوز فعالیت آنها هستیم.
افزون بر این، طرح‌های زنجیره ارزش با سند توسعه زنجیره ارزش به بخش خصوصی یا بخش خصوصی غیرهلدینگی معرفی شد تا این سرمایه‌گذاران نیز اطلاعات مربوط به طرح‌های زنجیره ارزش را در صورت علاقه‌مندی به سرمایه‌گذاری در اختیار داشته باشند. طرح‌های این پنج زنجیره را به تفکیک می‌توانید در جدول‌های زیر مشاهده کنید.
با اجرای این طرح‌های زنجیره ارزش چه مقدار ارزش افزوده ایجاد می‌شود؟
اختلاف قیمت محصولات و خوراک این طرح‌ها به میزان ۲.۴ میلیارد دلار برآورد می‌شود که با فرض هزینه‌کرد ۲۰ درصد از آن به‌عنوان هزینه‌های جاری بهره‌برداری، می‌توان ارزش افزوده ۴۶ درصدی برای مجموع طرح‌های زنجیره ارزش محاسبه کرد. اشتغال‌زایی این طرح‌ها نیز در دوره ساخت حدود ۲۳ هزار نفر خواهد بود.
تاکنون چه تعداد سرمایه‌گذار برای این طرح‌ها نهایی شده است؟
هم‌اکنون ۳۶ موافقت‌نامه اصولی به ظرفیت بیش از ۵ میلیون تن در سال برای طرح‌های زنجیره ارزش صادر شده است و هفت طرح دیگر نیز منتظر ورود سرمایه‌گذاران جدید هستند.
بیشتر طرح‌های پتروشیمی در سند زنجیره ارزش در زنجیره پروپیلن است. دو طرح متیونین در حال اخذ مجوز است و سرمایه‌گذار دارند؛ یکی از این طرح‌ها از سوی پتروشیمی آبادان، زیرمجموعه تاپیکو و پتروشیمی مارون در کنار پالایشگاه آبادان اجرا می‌شود و خوراک را از پالایشگاه آبادان دریافت می‌کند. یک طرح اکریلونیتریل هم با یک سرمایه‌گذار مذاکره شده است. در زنجیره متانول به جز یک طرح سیلیکون، همه طرح‌های مورد نظر سرمایه‌گذار دارند.
بیشتر طرح‌های تعریف‌شده در زنجیره ارزش سرمایه‌گذار دارند و کار را آغاز کرده و موافقت اصولی را گرفته‌اند. برخی از آنها هم پیشرفت‌های مطلوبی دارند، مانند طرح‌های اِس‌اِی‌پی (تولید پلیمرهای سوپرجذاب)، متیل‌آمین‌ها، اسیداستیک. با توجه به اینکه مجوز آنها صادر شده است، امیدواریم تا پایان دولت بیشتر این واحدها فعالیت‌های مربوط به احداث را آغاز کنند.
منابع مالی این طرح‌ها چگونه تأمین می‌شود؟
اولویت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در تأمین منابع مالی از صندوق توسعه ملی و بانک چین، طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش است. با مذاکراتی که مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با صندوق توسعه ملی داشته است، آنها پذیرفتند که همه طرح‌های زنجیره ارزش را به‌دلیل اینکه سرمایه بالایی نمی‌خواهد، تأمین سرمایه کنند.
سهم هلدینگ‌ها در طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش چگونه است؟
طرح‌های زنجیره ارزش را که به هلدینگ‌ها واگذار شده در جدول زیر می‌توانید مشاهده کنید. این طرح‌ها موازی طرح‌هایی است که بخش خصوصی در زمینه تکمیل زنجیره ارزش اجرا می‌کند. هدف این است که اگر بخش خصوصی به هر دلیل موفق به اجرای طرح نشد، یک برنامه جایگزین برای اجرای طرح داشته باشیم تا آن را اجرا کند.
البته بعضی از طرح‌ها با هم هم‌پوشانی دارند. برای نمونه طرح‌های پی‌وی‌سی در طرح‌های زنجیره ارزش ما نیست، اما با توجه به بازار ملتهب پی‌وی‌سی، پت یا پی‌تی‌ای، شرکت ملی صنایع پتروشیمی به هلدینگ خلیج فارس تکلیف کرده آنها را اجرا کند، اما در ۲۰ بسته طرح زنجیره ارزش قرار ندارند.
در مجموع چه میزان از این طرح‌ها از لحاظ ارزشی و حجمی از سوی هلدینگ‌های پتروشیمی اجرا می‌شود؟
حدود یک میلیون تن به ارزش تقریبی ۱.۵ میلیارد دلار.
چالشی برای تأمین دانش فنی طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش وجود ندارد؟
تأمین دانش‌فنی شاید پیش از این پاشنه آشیل بود، اما هم‌اکنون بیشتر دانش‌های فنی را می‌توانیم از طریق چین تأمین کنیم، ضمن اینکه شرکت ملی صنایع پتروشیمی با یک شرکت پژوهشی و تحقیقاتی در چین مذاکره کرده و در حال امضای تفاهمنامه است تا به‌نوعی بازوی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی شود و دانش‌های فنی را که در کشور امکان دسترسی به آنها نیست از چین یا از دیگر کشورها برای ایران تأمین کند.
اجرای یک یا دو واحد از این طرح‌ها برای نیاز کشور کفایت می‌کند، بنابراین دستیابی به دانش‌فنی آنها صرفه اقتصادی ندارد و زمان‌بر است و باید دانش آنها را مستقیم بخریم یا واحدهای دست دوم تهیه کنیم.
صنعت پتروشیمی ایران با نگاه آماری، در ۲ سال اخیر تاکنون چه روندی را طی کرده است؟
از نگاه آماری باید بگویم ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی ایران در پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۹۰.۲ میلیون تن بود که این رقم در پایان سال ۱۴۰۱ به ۹۱.۵ میلیون تن و طی پنج ماه ابتدایی امسال با افتتاح چند طرح در پتروشیمی به بیش از ۹۲ میلیون تن رسیده است. تولید محصولات پتروشیمی در سال‌های متفاوت بر اساس ظرفیت آنها متغیر است، تولید محصولات پتروشیمی در سال ۱۴۰۰، ۶۵.۳ میلیون تن بود که سال ۱۴۰۱ به ۶۹.۷ میلیون تن رسید.
مجموع ارزش صادارت محصولات پتروشیمی از ۱۴.۸ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ به ۱۶ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۱ رسید. از نظر حجمی نیز ۲۵.۵ میلیون تن در سال ۱۴۰۰ و حدود ۲۷.۶ میلیون تن در سال ۱۴۰۱ محصول پتروشیمی صادر شد. خالص فروش داخلی به بورس و کود شیمیایی نیز از ۱۰.۲ میلیون تن در سال ۱۴۰۰ به ۱۲ میلیون تن در سال ۱۴۰۱ رسید. فروش خالص داخلی صنعت پتروشیمی از نظر ارزشی ۸.۲ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ بود که سال ۱۴۰۱ به ۱۰.۸ میلیارد دلار رسید.
آیا صنعت پتروشیمی امسال نیز ارزآوری مطلوبی را همچون پارسال رقم خواهد زد؟
به چند دلیل شاهد کاهش ارزش صادرات محصولات پتروشیمی در سه ماه نخست سال ۱۴۰۲ بودیم. مهم‌ترین دلیل آن کاهش قیمت جهانی محصولات پتروشیمی است. قیمت جهانی برخی از محصولات پتروشیمی نسبت به سال ۱۴۰۱ با کاهش روبه‌رو شده است، برای نمونه در آمونیاک شاهد کاهش ۸۰ درصدی قیمت‌های جهانی هستیم. میانگین قیمت آمونیاک در سه ماه نخست سال ۱۴۰۱ حدود ۷۹۰ دلار به ازای هر تن بود که هم‌اکنون به ۱۶۵ دلار برای هر تن رسیده است. میانگین قیمت جهانی اوره نیز ۵۰ درصد، پروپان و بوتان ۴۵ درصد، متانول ۳۰ درصد و پلی‌اتیلن‌ها هم ۲۱ درصد کاهش یافته‌اند.
و دلایل کاهش قیمت‌های جهانی چیست؟
دلایلی پرشمار دارد؛ با پایین آمدن قیمت نفت، قیمت بعضی از محصولات پتروشیمی نیز با کاهش روبه‌رو می‌شود. برای نمونه، کاهش قیمت جهانی نفت اقتصاد چین را متأثر می‌کند و از آنجا که ایران بخشی قابل‌توجه از متانول خود را به این کشور صادر می‌کند، بنابراین متانول ایران هم تحت تأثیر کاهش قیمت جهانی نفت قرار می‌گیرد. جنگ اوکراین ابتدا قیمت جهانی کود اوره در کشاورزی را به‌شدت تحت تأثیر قرار داد اما سرانجام کشورهای جایگزین روسیه وارد بازار شدند و قیمت‌ها دوباره روند کاهشی یافت.
عامل دیگر کاهش صادرات محصولات پتروشیمی ایران ارز ۲۸۵۰۰ تومانی است که به صنایع داخلی می‌دهیم؛ فروش داخلی محصولات پتروشیمی با ارز ۲۸۵۰۰ تومانی سبب شده کالای پتروشیمی که در بورس عرضه می‌شود به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شود. اختلاف قیمت بین ارز ۲۸۵۰۰ تومانی تا ارز ۵۰ هزارتومانی در بازار سبب کشش به سمت بازار داخلی شده، به نحوی که شاهد افزایش ۴۳ درصدی تقاضای داخلی محصولات پتروشیمی در بورس هستیم.
اگرچه برخی از این محصولات خوراک صنایع پایین‌دستی می‌شود، بخش عمده محصولات خریداری‌شده در بورس به دست صنایع پایین‌دستی نمی‌رسد؛ به نظر ما یا قاچاق می‌شود یا انبار تا در بازار با ارز ۵۰ هزار تومانی بفروشند، بنابراین مشاهده می‌کنید که فروش داخلی محصولات پتروشیمی در چهار ماه ۱۴۰۲ نسبت به چهار ماه ۱۴۰۱ به لحاظ مقداری از ۲ میلیون تن به ۳ میلیون تن رسیده و از نظر ارزشی هم ۲۷ درصد افزایشی بوده است.
در نتیجه ارزآوری صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۲ نیز متأثر از این موضوع کاهشی خواهد بود.
بله. برآورد ما این است با وجودی که تولید صنعت پتروشیمی با افتتاح واحدهای جدید در سال ۱۴۰۲ به حدود ۷۷ میلیون تن افزایش می‌یابد، اما ۱.۴ میلیارد دلار تا پایان سال ۱۴۰۲ از صادرات محصولات پتروشیمی ایران به‌دلیل توزیع در بازار داخلی کاهش یابد.
و راهبرد فروش اعتباری محصولات چه تأثیری بر فروش خوراک به مصرف‌کننده نهایی داشته است؟
این اقدام بسیار مطلوب و ارزشمند در دولت سیزدهم، تأثیر بسیاری در این زمینه دارد. فروش اعتباری به شرکت‌های پایین‌دستی که از نظر نقدینگی ضعیف هستند کمک کرد محصولات مورد نیاز را خریدار کنند. اینجا دست واسطه‌ها کوتاه شد، البته این روش هنوز جامع و فراگیر نشده است. برخی هلدینگ‌ها همکاری می‌کنند و برخی دیگر هنوز نپیوستند، اما مدیریت صنایع پایین‌دستی تلاش می‌کند فروش اعتباری را گسترش دهد.
شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دولت سیزدهم چه راهبردهایی را برای توسعه این صنعت دنبال می‌کند؟
راهبردهای دولت در حوزه پتروشیمی در چند محور دنبال می‌شود که مهم‌ترین بخش آن تکمیل و توسعه زنجیره ارزش، حمایت از دانش‌بنیان‌ها، ساخت داخل و بومی‌سازی کاتالیست‌هاست. افزون بر آن، در حوزه تولید، حداکثر استفاده از ظرفیت نصب شده با استفاده از دانش و ساخت داخل است. از دیگر راهبردهای ما فعال‌سازی طرح‌های متوقف است تا طرح‌هایی را که به نوعی در شهرهای مختلف ایجاد شده و سال‌هاست معطل مانده‌اند تعیین تکلیف کنیم یا طرح‌های جایگزین برای طرح‌هایی مانند پتروشیمی بروجن که دیگر قابل اجرا نبود، ارائه شود.
چه اقدام‌هایی در زمینه تعیین تکلیف طرح‌های غیرفعال انجام شده است؟
تمرکز شرکت ملی صنایع پتروشیمی بر تعیین تکلیف طرح‌های متوقف‌شده یکی از اقدام‌هایی است که در دولت سیزدهم انجام شد. برای نمونه، مشکل پتروشیمی گلستان و ابن‌سینای همدان حل شد، سرمایه‌گذاران مارون در کنار شرکت ملی صنایع پتروشیمی وارد میدان شدند و از طرح‌های خط مرکز، فیروزآباد جایگزین شد و قرار است در جنوب اجرا شود. همان‌طور که می‌دانید یکی از طرح‌های بزرگ خط مرکز، واحد بزرگ اتیلن فیروزآباد بود که به‌دلیل کم‌آبی منطقه و آب‌بری این طرح، تصمیم گرفته شد این طرح به جنوب ایران و در کنار منابع تولید اتان منتقل شود.
این را هم باید اضافه کنم که طرح‌های فسا، داراب و جهرم سه طرح پایین‌دستی پلی‌پروپیلنی این طرح هستند که قرار شده است در یک بخش استان تجمیع شوند تا مشکل مربوط به آب‌بری هم به حداقل ممکن کاهش یابد و از منابع آبی به نحو بهینه استفاده کنیم. به این ترتیب خط مرکز فعال می‌شود، پتروشیمی فیروزآباد هم در حال انجام کارهای خود از جمله مکان‌یابی مجدد طرح است. در ممسنی هم پتروشیمی بروجن و کازرون از طرح‌های خط مرکز هستند که باقی مانده‌اند و به دنبال نشستی که در این ارتباط داشتیم، طرح جایگزین کریستال ملامین را به آنها پیشنهاد داده‌ایم، زیرا پتروشیمی بروجن در محل سخت‌گذری قرار گرفته است و نمی‌توان خط اتیلن غرب را به آنجا منتقل کرد. برای پتروشیمی ممسنی و کازرون هم به‌دلیل مشکلات کم‌آبی احتمالاً طرح جایگزین خواهیم داد تا خط اتیلن غرب هم تا آنجا ادامه نیابد.
طرح دیگر مجتمع پترو رامشه است که قرار بود در اصفهان اجرا شود و به‌دلیل بحران کم‌آبی به بررسی مجدد طرح پرداختیم، زیرا اجرای این طرح در استان اصفهان موجب تنش آبی در این استان می‌شود، بنابراین قرار شد طرح به عسلویه منتقل و در کنار پتروشیمی دالاهو اجرا شود.
قرار بود خوراک پتروشیمی‌های ممسنی و بروجن از پتروشیمی گچساران تأمین شود. با این تغییرات محصولات گچساران چگونه مصرف می‌شود؟
بله درست است، واحدهای دهدشت و گچساران قرار است خوراک این مجتمع‌ها را تأمین کنند، اما از آنجایی که مجتمع گچساران واحد پلیمر گچساران را هم ایجاد می‌کند بنابراین ۶۰۰ هزار تن خوراک به این واحد و حدود ۳۰۰ هزار تن به طرح توسعه پی‌وی‌سی پتروشیمی اروند اختصاص داده خواهد شد. به این ترتیب حدود ۹۰۰ هزار تن از تولید گچساران به خوراک این واحدها اختصاص می‌یابد و سرانجام در صورت مازاد محصول پتروشیمی گچساران، به خط اتیلن غرب تزریق می‌شود.
آیا طرح‌های برنامه هفتم و هشتم توسعه پتروشیمی با توجه به تحولات بازار جهانی بازنگری می‌شوند؟
بله، طرح‌ها از دو جهت بازنگری می‌شوند؛ بازنگری اصلی براساس ناترازی گاز است، به این ترتیب که به همه هلدینگ‌ها اعلام شده است به بازنگری طرح‌هایی که بر پایه گاز طبیعی هستند مانند واحدهای متانولی، اوره و آمونیاک یا ام‌ائی‌جی بپردازند و ما نیز آنها را بررسی می‌کنیم و به شرکت‌ها اعلام شده که آمادگی داریم طرح جایگزین زنجیره ارزش به آنها معرفی کنیم، بنابراین طرح‌های پتروشیمی به‌ویژه طرح‌هایی که در برنامه هشتم توسعه اجرا خواهند شد، دستخوش تحول بنیادین خواهند شد.
طرح‌های برنامه هفتم توسعه نیز این تغییرات را خواهند داشت؟
از آنجا که طرح‌های برنامه هفتم توسعه به‌طور میانگین ۴۰ درصد پیشرفت دارند بنابراین منطقی نیست تغییری در اجرای آنها داده شود. تنها تغییری که در این بخش اتفاق خواهد افتاد و ما هم بسیار پیگیری می‌کنیم این است که اجرای یکسری طرح‌های زنجیره ارزش را که عنوان کردم از طریق هلدینگ‌ها یا بخش خصوصی تسریع کنیم و تا انتهای برنامه هفتم توسعه به بهره‌برداری برسانیم. اگر بتوانیم این طرح‌ها را به بهره‌برداری برسانیم، هم کیفیت محصولات بهبود می‌یابد و هم سبد محصولات پتروشیمی ایران متنوع‌تر می‌شود.
ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده قرار است به سالانه ۲۰۰ میلیون تن تا پایان برنامه هشتم توسعه برسد، آیا این رقم هم تغییر می‌کند؟
این برنامه نیز به احتمال زیاد همسو با بهبود تولید، دستخوش تغییر می‌شود، یعنی تولید محصولات با ارزش بالاتر و متناسب با کاهش ناترازی گاز خواهد بود، بنابراین امکان دارد ظرفیت واحدهای گازمحور کم شود، اما به نظر با توسعه بخش زنجیره می‌توانیم به لحاظ ارزشی این کاهش را جبران کنیم.
چه تعداد از طرح‌های برنامه هفتم توسعه تا پایان دولت سیزدهم به بهره‌برداری می‌رسند؟
۶۶ طرح پتروشیمی با ظرفیت سالانه ۵۱ میلیون تن در برنامه هفتم در حال اجراست. مجموع سرمایه‌گذاری مورد نیاز ۳۵ میلیارد دلار است که ۱۰ میلیارد دلار آن انجام شده است. طرح‌های پترونادآسیا، پادجم، اوره و فاز ۲ آمونیاک کرمانشاه، پلی‌پروپیلن ارغوان‌گستر ایلام و چند طرح دیگر از طرح‌هایی هستند که تا پایان دولت سیزدهم به بهره‌برداری می‌رسند و ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی را از ۹۲ میلیون تن کنونی به ۱۱۰ میلیون تن در پایان دولت سیزدهم می‌رسانند.
و میزان سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی تا پایان دولت چه مقدار می‌شود؟
هم‌اکنون ۸۵ میلیارد دلار در صنعت پتروشیمی سرمایه‌گذاری شده است که با اضافه شدن ۱۵ میلیارد دلار تا پایان دولت به ۱۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید.
صنعت پتروشیمی نیازمند سرمایه‌گذاری سالانه ۷ تا ۱۰ میلیارد دلار است. طی ۲ سال دولت سیزدهم چه مقدار سرمایه‌گذاری انجام شده است؟
به‌طور میانگین در سال‌های گذشته سالانه ۳.۵ میلیارد دلار در این صنعت سرمایه‌گذاری شده که بیشتر آن از سوی هلدینگ‌ها بوده است. از آنجا که هلدینگ‌ها منابع خود را به صندوق‌های بازنشستگی خود می‌برند، به‌دنبال این هستیم که در برنامه هفتم توسعه الزامی را برای هلدینگ‌ها در نظر بگیریم تا ۳۰ درصد سود سالانه خود را در صندوق‌ها توزیع نکنند. این پیشنهاد به سازمان برنامه و بودجه داده شده است و به‌دنبال یک ابزار تشویقی برای اجرای آن هستیم که اگر این الزام محقق شود، سرمایه مورد نیاز سرمایه‌گذاری در طرح‌ها قابل تأمین است و برای توسعه صنعت پتروشیمی بسیار کارساز خواهد بود.
چه تعداد از طرح‌های برنامه هفتم و هشتم توسعه در راستای تکمیل زنجیره ارزش است؟
بیش از ۳۰ طرح مختلف برای اجرای طرح‌های زنجیره ارزش تعریف شده‌اند که آغاز عملیات ساخت آنها در برنامه هفتم توسعه آغاز خواهد شد و بیشتر در برنامه هشتم توسعه افتتاح می‌شوند.
ظرفیت تولید محصولات بالادست، میانی و پایین‌دست در پایان برنامه هفتم توسعه از ظرفیت کل صنعت پتروشیمی چه مقدار خواهد بود؟
پیش‌بینی می‌شود در پایان برنامه هفتم توسعه، ۵۸ میلیون تن معادل ۴۵ درصد ظرفیت اسمی محصولات پایه، ۲۶ میلیون تن معادل ۲۰ درصد ظرفیت اسمی مواد هیدروکربوری، ۱۴ میلیون تن معادل ۱۱ درصد ظرفیت اسمی محصولات میانی و ۳۱ میلیون تن معادل ۲۴ درصد ظرفیت اسمی محصولات نهایی باشد.
با توجه به توسعه روابط خارجی در دولت سیزدهم، چه اقدام‌هایی در صنعت برای استفاده از این فرصت انجام می‌شود؟
در روابط خارجی چند موضوع در صنعت پتروشیمی پیگیری می‌شود؛ تأمین سرمایه، دانش فنی و از همه مهم‌تر بازارسازی و توسعه بازار. شرکت ملی صنایع پتروشیمی روی این سه بحث پیش می‌رود. در برخی کشورها باید بازارمان را پیدا کنیم مانند برزیل که بازار بزرگی دارد و ما در یک سال و نیم گذشته روی توسعه بازار در برزیل تمرکز کردیم. با برخی کشورها مانند چین و هند نیز به‌منظور تأمین دانش فنی ورود کرده‌ایم.
با روسیه نیز مذاکراتی برای جذب سرمایه انجام شده و یک شرکت روس برای سرمایه‌گذاری اولیه ۵۰۰ میلیون دلاری اعلام آمادگی کرده که همسو با تکمیل زنجیره ارزش است و در حال بررسی تأمین خوراک آن هستیم.
از آنجا که ظرفیت صنعت پتروشیمی ایران در سال‌های آتی به ۲۰۰ میلیون تن می‌رسد و این مقدار قابل جذب در کشور نیست و بیشتر این محصولات باید در رقابت با کشورهایی که هم‌اکنون صادرات دارند، صادر شود، بنابراین باید بتوانیم جایگاه خودمان را در بازار پیدا کنیم.
آیا از توانمندی‌های ایران در حوزه پتروشیمی نیز به کشورهای خارجی ارائه می‌شود؟
بله. برای نمونه کشور روسیه که درگیر چالش‌های تحریم و جنگ شده به‌شدت متقاضی همکاری با ایران در زمینه‌های مختلف است. ونزوئلا هم متقاضی استفاده از دانش‌فنی ایرانی و بازسازی واحدهای پتروشیمی خود است؛ صنعت پتروشیمی در ونزوئلا ۱۲ میلیون تن ظرفیت دارد که فقط ۲ میلیون تن آن فعال است و چالش‌های آنها برای فعال‌سازی ظرفیت‌های غیرفعال به‌سادگی قابل حل است.
مذاکره با ونزوئلایی‌ها انجام شد و با توانمندی‌های شرکت‌های ایرانی آشنا شدند و قرار شد جزئیات مشکلات واحدها را به ما بدهند و ما روی واحدهایشان با تجهیزات و خدمات ایرانی تمرکز کنیم. در گام دوم به آنها پیشنهاد شد که یک برنامه توسعه ۱۰ ساله با خوراک‌هایی که در دسترس دارند به آنها ارائه شود که استقبال کردند.
به‌عنوان پرسش پایانی، با توجه به رویکرد جهانی به سمت سرمایه‌گذاری در هیدروژن سبز آیا برنامه‌ای برای ورود صنعت پتروشیمی به این بخش دارید؟
بله. ما به مطالعات در حوزه هیدروژن سبز، آمونیاک آبی و آمونیاک سبز ورود کرده‌ایم. برای نمونه، طرح آمونیاک ستاره خلیج فارس براساس هیدروژن مازاد پالایشگاه ستاره خلیج فارس تعریف شده است که از سوی تاپیکو انجام خواهد شد و نخستین واحدی خواهد بود که آمونیاک آن از هیدروژن تولید می‌شود.
این را هم اضافه کنم که مطالعات بازار طرح‌های اصلی انجام و به‌روز شده و از یک سال قبل در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته است تا آنها نیز بازار محصولات خود را مطالعه کنند و تعریف طرح‌های جدیدشان براساس مطالعات بازار جهانی باشد.
