پیگیری مستمر کشور چین برای خط لوله فرامرزی با ترکمنستان در آسیای مرکزی

به گزارش مسیر انرژی، پیگیری مستمر کشور چین برای خط لوله فرامرزی با ترکمنستان در آسیای مرکزی پیامدهایی برای منطقه و استرالیا دارد.

در ماه اکتبر، رئیس جمهور چین، شی جین پینگ، خواستار تقویت مشارکت راهبردی و جامع چین و ترکمنستان شد. همچنین قبلاً نیز برای سرعت بخشیدن به ساخت آخرین قسمت خط لوله آسیای مرکزی-چین تلاش کرده بود.

خط لوله آسیای مرکزی-چین شبکه ای از خطوط لوله گاز طبیعی است که گاز طبیعی را از کشورهای آسیای مرکزی – در درجه اول ترکمنستان، قزاقستان و ازبکستان – به چین منتقل می کند. خط لوله گاز آسیای مرکزی-چین به طول ۱۸۳۳ کیلومتر، با ظرفیت ۵۵ میلیارد متر مکعب، مشابه نورد استریم ۱ در اروپا، در حال حاضر از سه بخش (خط  A، B، و C)  تشکیل شده است که با گذر از ترکمنستان، از ازبکستان و همچنین از قزاقستان به منطقه خودمختار اویغور سین کیانگ چین میرسد. از آنجا، این خط لوله به خط لوله گاز غرب به شرق در چین متصل می شود که بر اهمیت آن در پویایی انرژی منطقه تاکید می کند.

انتظار می رود که ساخت خط لوله چهارم (خط D) که از ترکمنستان تا شین جیانگ ادامه دارد، ظرفیت کل شبکه را به ۸۵ میلیارد متر مکعب افزایش دهد.

در حال حاضر، ترکمنستان با جمعیتی کمتر از ۶.۵ میلیون نفر، بزرگترین تامین کننده گاز طبیعی چین و پس از آن روسیه است. سال گذشته، چین ۳۵ میلیارد متر مکعب گاز (به ارزش تقریبی ۱۰.۳ میلیارد دلار) از طریق سه خط لوله از ترکمنستان و ۱۶ میلیارد متر مکعب از روسیه (۴ میلیارد دلار) وارد کرد. در سال ۲۰۲۱، ترکمنستان به تنهایی حدود ۷۵ درصد از واردات گاز چین از آسیای مرکزی را به خود اختصاص داده است.  چین به تنهایی مسئول ۶۵ درصد کل تجارت ترکمنستان در سال گذشته بود .

اما حتی با این دسترسی به این بازار وسیع، اقتصاد ترکمنستان با مشکل مواجه است .

مسیر تقریبی خط لوله آسیای مرکزی-چین

خط لوله آسیای مرکزی-چین به پکن، بزرگترین مصرف کننده انرژی جهان، مزایای ژئواکونومیکی و ژئوپلیتیکی متعددی را با خود به همراه دارد. این خط لوله جدا از کمک به رفع نیازهای رو به رشد گاز طبیعی چین و حمایت از جاه طلبی های جاده ابریشم سبز، حضور پکن در آسیای مرکزی را از طریق سرمایه گذاری و همکاری اقتصادی بیشتر تقویت می کند.

این خط لوله همچنین با اهداف گسترده تر سیاست خارجی چین، از جمله ابتکار کمربند و جاده (BRI)، که به دنبال تقویت اتصال و همکاری اقتصادی در سراسر اوراسیا است، همسو است. تا پایان ماه مارس امسال، چین ادعا کرد که سرمایه گذاری مستقیم در پنج کشور آسیای مرکزی از ۱۵ میلیارد دلار فراتر رفته است که در مقایسه با قبل از BRI بیش از ۴۰ درصد افزایش داشته است .

نفوذ و علاقه زیاد پکن به آسیای مرکزی پیامدهایی برای روسیه و ترکمنستان نیز دارد.  با توجه به منحرف شدن توجه روسیه به دلیل درگیری در اوکراین، به نظر می رسد پکن در حال به دست آوردن روابط اقتصادی نزدیکتر و همچنین نفوذ بیشتر در سراسر منطقه است.

همه چیز مطابق میل چین پیش نمی رود، زیرا تکمیل پروژه خط لوله با موانع فنی، تولید و صادرات مواجه است

این مسئله ترکمنستان را در تنگنای جالبی قرار می دهد. در سال های اخیر، دولت عشق آباد با اتکای کمتر به مسکو، که پیش از این بزرگترین خریدار گاز ترکمنستان بود، به دنبال استقلال بیشتر بوده است.  به عنوان مثال، ترکمنستان اخیرا روسیه را به دلیل تلاش برای گسترش نفوذ خود بر شبکه خطوط لوله فرامرزی سرزنش کرد.

با این حال این امر به طور ناخواسته اتکای ترکمنستان به چین را افزایش داده است و در نتیجه روابط نامتقارن به نفع پکن متمایل شده است.

از نظر ژئوپلیتیکی، خط لوله آسیای مرکزی-چین به پکن کمک می کند تا با ایجاد تنوع در مسیرهای تامین انرژی، اتکای خود به تنگه مالاکا در جنوب شرقی آسیا را کاهش دهد و در نتیجه خطر اختلال در واردات انرژی را کاهش دهد. این خط لوله همچنین چین را به بازیگر مهم‌تری در منطقه‌ای تبدیل می‌کند که چین و روسیه علیرغم شراکت «بدون محدودیت»، مدت‌ها برای نفوذ با یکدیگر رقابت کرده‌اند.

اما همه چیز مطابق با میل چین پیش نمی رود. تکمیل پروژه خط لوله با موانع فنی، تولیدی و صادرات مواجه است.

ترکمنستان قبلاً مجبور شده بود صادرات گاز خود را به دلیل نگرانی های آب و هوایی و نقص تولید متوقف کند . اگرچه ترکمنستان به پروژه چین مرتبط نیست، اما به دلیل به اصطلاح دروازه جهنم نیز بدنام است؛ یک دهانه آتشین که به عرض ۶۰ متر که در سال ۱۹۷۱ در طی یک اکتشاف حفاری گاز شوروی در صحرای قراقوم در حدود ۲۷۰ کیلومتری عشق آباد شکل گرفت و برای سوختن باقی ماند. تا بحال. و همانطور که دیگران اشاره می کنند ، کشورهای آسیای مرکزی با مشکلات سیاسی در زمینه صادرات انرژی مواجه شده اند. ازبکستان و قزاقستان برنامه‌هایی را برای توقف یا محدود کردن صادرات گاز طبیعی به چین، تا حدی به دلیل افزایش فشار داخلی، اعلام کرده‌اند، (اگرچه برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که مقامات ازبکستان به صادرات گاز طبیعی به چین به صورت مخفیانه ادامه می‌دهند).

همانطور که بررسی ها نشان می دهد ، احساسات عمومی نیز نسبت به چین در آسیای مرکزی تشدید شده است . اظهارات امسال سفیر چین در فرانسه و دیپلمات برجسته “گرگ جنگجو” لو شای که حاکمیت کشورهای شوروی سابق را زیر سوال می برد، هیچ لطفی به پکن نکرد.

نگرانی‌های امنیتی منطقه‌ای، ترس‌های امنیتی و تنش‌های سیاسی-اجتماعی در سراسر آسیای مرکزی از دیگر مخاطرات ساختاری هستند که باید در نظر گرفته شوند. توانایی ترکمنستان برای توسعه حکومت، فناوری و نیروی کار ماهر لازم برای پروژه فرامرزی نیز نامشخص است . با این وجود، مشارکت بیشتر شرکت های چینی، مانند آموزش یا اعزام کارگران، ممکن است در نظر گرفته شود.

قیمت بنزین عامل دیگری است. اگرچه هزینه های تولید ترکمنستان نسبتاً رقابتی در نظر گرفته می شود، تحلیلگران خاطرنشان می کنند که چین برای واردات گاز طبیعی از ترکمنستان بیشتر از روسیه هزینه می کند.

با این حال، پکن می تواند از مذاکرات با عشق آباد بر سر خط لوله آسیای مرکزی-چین برای اعمال فشار غیرمستقیم بر روسیه استفاده کند و بالعکس، چین ممکن است از مذاکرات جاری با روسیه بر سر خطوط لوله گاز پیشنهادی، برای دستیابی به توافقی رقابتی تر با ترکمنستان استفاده کند.

برای سایر کشورها، از جمله استرالیا، خط لوله فرامرزی و فشار گسترده‌تر پکن برای همکاری قوی‌تر چین و آسیای مرکزی، به‌ویژه با ترکمنستان، یادآور نفوذ، حضور و قدرت فزاینده چین در منطقه است.

منبع؛ موسسه لووی