به گزارش مسیر انرژی، یکی از مشکلات و چالش های مهم صنعت پتروشیمی در سال های اخیر تأمین خوراک و مواد اولیه بوده است. اتفاقی که عملکرد مجتمع های پتروشیمی را تحت تأثیر قرار داده است.
در دولت‌های قبل با نرخ خوراک ارزان از پتروشیمی‌ها حمایت شده بود اما اتفاقی که در سال‌های اخیر و در سال‌های پایانی دولت دوازدهم و سال ابتدایی دولت سیزدهم رخ داد واقعی سازی نرخ خوراک بود.
البته واقعی سازی نرخ خوراک و افزایش درآمد دولت از این راه اتفاق بدی نیست و می‌تواند به درآمدهای دولت بیفزاید اما نکته اینجاست که این اتفاق باید به صورت کارشناسی رخ دهد تا مشکلی بر مشکلات صنعت پتروشیمی کشور اضافه نکند.
برخی از سیاست گذاران اقتصادی معتقدند که سود پتروشیمی‌ها بالای ۳۵ درصد است و در برخی موارد به ۵۰ درصد نیز می‌رسد در نتیجه دولت نیازی نیست به صنعت پتروشیمی نگاه حمایتی داشته و باید به این صنعت با نگاه درآمدی بنگرد، البته نگاه درآمدی دولت به صنعت پتروشیمی تا زمانی که این صنعت سود معقولی داشته باشد مشکلی ایجاد نمی‌کند.
واحدهای تولیدی که الفین (اتیلن، پروپیلن و در ادامه زنجیره تولید انواع پلی اتیلن و پلی پروپیلن) محصول اصلی آنها به شمار می رود، عمدتاً از گاز اتان و فرآورده های نفتی مایع (نفتا، پروپان، بوتان، رافینیت و …) که در پالایشگاه ها تولید میشود، استفاده می کنند، اما واحدهایی که محصول اصلی آنها متانول، آمونیاک و اوره است، بیشتر از گاز متان استفاده می کنند.
بحثی که وجود دارد و منتقدان وضعیت کنونی بر آن تاکید دارند، این است که خوراک گازی در مقایسه با خوراک مایع بسیار ارزانتر در اختیار پتروشیمی ها قرار می گیرد و این امر موجب می شود تا سوددهی پتروشیمی های گازی بسیار بیشتر از پتروشیمی های با خوراک مایع باشد. نتیجه این است که سرمایه گذاران انگیزه کافی برای سرمایه گذاری در صنایع باخوراک مایع را پیدا نمی کنند و این امر موجب رشد ناهمگون صنعت پتروشیمی می شود.
برخی بر این عقیده هستند که قیمت خوراک گازی می بایست برابر قیمت گاز صادراتی تعیین شود تا توازن میان پتروشیمی های گازی و مایع مجدداً برقرار شود. اما عده ای دیگر نیز عنوان می کنند که قیمت خوراک گازی باید به گونه ای تعیین شود که جذابیت سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی در ایران در مقایسه با رقبای منطقه ای به‌خصوص عربستان حفظ شود و در نتیجه، بهتر است که به‌جای تعیین قیمت بر مبنای نرخ گاز صادراتی به ترکیه، حداقل متوسط نرخ خوراک تحویلی به صنایع در کشورهای منطقه مبنا باشد.
بخش اعظم مجتمع‌های فعال در ایران از خوراک گاز استفاده می‌نمایند و تنها مجتمع‌های بندرامام، نوری، بوعلی سینا، بیستون، شازند، اصفهان و تبریز از خوراک مایع استفاده می‌نمایند. البته دو مجتمع پتروشیمی جم و امیرکبیر نیز بخشی از خوراک خود را از خوراک مایع تأمین می‌نمایند.
آنچه در این بین حائز اهمیت است، قیمت خوراک مایع و گاز مجتمع‌های پتروشیمی و تأثیر آن بر سودآوری مجتمع‌هایی با خوراک مایع و گاز و نیز بر الگوی توسعه صنعت پتروشیمی است. هم‌اکنون قیمت خوراک مجتمع‌های پتروشیمی که از خوراک مایع استفاده می‌کنند معادل ۹۵ درصد بهای محموله‌های صادراتی نفت تعیین شده است.
لازم به ذکر است که خوراک مایع نقش بسیار مهمی در تکمیل زنجیره ارزش افزوده و توسعه مجتمع‌های پتروشیمی دارد که از خوراک مایع استفاده می‌کنند و محصولات این مجتمع‌ها نسبت به مجتمع‌های خوراک گاز، بیشتر در داخل کشور به فروش می‌رسند.
با این وجود مجتمع های پتروشیمی در سال های اخیر با دغدغه تأمین خوراک مواجه بوده و علی رغم تلاش هایی که برای مرتفع کردن این چالش انجام شده اما این مشکل همچنان پابرجاست و نیازمند عزم جدی تری برای عبور از آن وجود دارد.
